چاناک قلعه
ترکیه
HMS Majestic
موقعیت: سدالبحر
عمق: 23-18 متر
کلاس: نبردناو پیش-دریدنوت کلاس مجستیک
ساخت: 1895-1893
غرق شده: 27 مه 1915
ابعاد: 118×23 متر
تناژ: 14.900 جیآرتی
فرمانده: کاپیتان هنری فیتز روی جورج تالبوت
ساخت نبردناو HMS Majestic پیش-دریدنوت کلاس مجستیک، توسط شرکت Naval Construction & Armaments Co. of Barrow ، واقع در اسکله پورتسمورث به اتمام رسید. این نبردناو به عنوان پرچمدار ناوگان، مأموریتهای خود را جهت محافظت از سواحل جنوبی انگلستان، آغاز کرد. در ماه مه 1912، با تجهیزات رادیویی و مهار آتشسوزی مجددا مجهز شد. چرچیل در برنامهریزی برای جنگ داردانل (تنگه چاناکقلعه) این کشتی را برای انجام این مسئولیت نظامی مناسب ندید و آن را فرسوده توصیف کرد. اما دیگر افسران، با این باور بودند که میتوانند با استفاده از این کشتی به راحتی از چاناکقلعه عبور کرده و استانبول را تصرف کنند، بنابراین کشتی را به ناوگان مدیترانه اعزام کردند. این نبردناو که در 1 فوریه 1915 به طرف چاناکقلعه اعزام شد، در 25 فوریه به تنگه چاناکقلعه رسید و اولین ماموریت خود را درست یک روز بعد در 26 فوریه 1915 انجام داد که نابودی توپخانههای داردانوس و بایکوش و پاکسازی مینها بود. در حملههای 1 و 4 مارس 1915، این نبردناو جزو مجموعهای بود که سعی داشتند از تنگه داردانل عبور کنند و در 18 مارس 1915، به دومین ناوگان نیروی دریایی سلطنتی در نبرد گالیپولی (جنگ چاناکقلعه) پیوست.
HMS Majestic در عملیات دریایی نبرد گالیپولی (جنگ چاناکقلعه) از دیگر ناوهای جنگی پشتیبانی کرد. اما ناوگان متفقین شکست خورد و در پی آن نیروهای انگلیسی و فرانسوی آنجا پیاده شدند. Majestic مأموریت خود را در چاناکقلعه ادامه داد تا به نیروهای زمینی نشان دهد که نیروی دریایی آنها را رها نکرده و با پیاده شدن نیروهای زمینی در 25 آوریل 1915، از آنها پشتیبانی کرد. این نبردناو، در 25 مه 1915، جایگزین کشتی پرچمدار Triumph شد که دریاسالار نیکلسون فرماندهی آن را بر عهده داشت و به عنوان پرچمدار اسکادرانهای پشتیبانیکننده نیروهای مستقر در ساحل دماغه هلز فرماندهی آنها را بر عهده گرفت. در 27 مه 1915 و حوالی ساعت 06:30 نبردناو Majestic توسط زیردریایی آلمانی U-21 در چاناکقلعه مورد اصابت اژدر قرار گرفت. کاپیتان توماس لوری شلفورد که فرماندهی این نبردناو را به عهده داشت، برای اجتناب از سرنوشتی مشابه سرنوشت Triumph، که توسط زیردریایی آلمانی U-21 دو روز قبل مورد اصابت اژدر قرار گرفته بود، در نزدیکی ساحل لنگر انداخت و با تورهای ضد اژدر از HMS Majestic محافظت کرد. اما علیرغم همه این تلاشها، این نبردناو پس از یک ماه سفر طولانی و مخفیانه، مورد هدف U-21 قرار گرفت. در تاریخ نبردهای دریایی، U-21 اولین زیردریایی بود که یک نبردناو را با اژدر غرق کرد. در واقع، U-21 دو نبردناو را در طول اقامت کوتاه خود در چاناکقلعه غرق کرد.
HMS Majestic در عمق تقریبی 23-18 متر دریا غرق شده است. توپهای کشتی گم شدهاند، اما خود شناور عمدتا سالم مانده است.
در 27 مه 1915، نبردناو زرهی HMS Majestic مورد اصابت اژدر قرار گرفت و در دماغه هلز غرق شد. (...) یک افسر نیروی دریایی، این کشتی را به نهنگی تشبیه کرده است که در عمق شش فانتومی (واحد اندازهگیری طول معادل 6 فوت) دریا نشسته در حالی که سر خود را به سمت پایین گرفته است. به گفته وی، یک زیردریایی آلمانی، HMS Majestic را به وسیله یک صفحه دفاعی متشکل از ناوشکنها و کشتیهای باری مورد هدف قرار داد.
یان همیلتون
آنچه در هنگام غواصی باید ببینید:
گلولههای بیشمار توپ منفجر نشده روی عرشه کشتی
سیمهای قابل انفجار که قادر به شعله ورشدن در زیر آب هستند
برجکهای جلو و عقب
برج مخروطی که هنگام غرق شدن فرو ریخته است
دو دودکش در عرشه، ویژگی بارز نبردناوهای کلاس مجستیک، که همچنین مورد هدف زیردریایی U-21 بود.
گیاهان و جانوران دریایی داخل و اطراف لاشه کشتی
MASSÉNA و SAGHALIEN
MASSÉNA
موقعیت: خلیج ارطغرل
عمق: 5-7 متر
کلاس: نبردناو پیش-دریدنوت
ساخت: 1894-1898
غرق شده: 9 نوامبر 1915
ابعاد: 113×20×9 متر
ظرفیت حمل بار: 11.735 تن (11.550 تن سلطنتی)
فرمانده: نامعلوم
نبردناو Masséna که بین سالهای 1894 تا 1898 ساخته شد، به افتخار مارشال فرانسوی آندره ماسنا، شخصیت مهم انقلاب فرانسه به این نام، نامگذاری گردید. وزن کشتی به میزان قابل توجهی از مقداری که در طراحی آن در نظر گرفته شده بود فراتر رفت، بدین ترتیب کشتی در حفظ تعادل خود دچار مشکل شد و این عدم تعادل سبب شلیکهای نادرست اژدر شد. در 9 نوامبر 1915، این کشتی را برای تشکیل موج شکن در چاناکقلعه متلاشی کردند؛ بدین ترتیب آخرین مأموریت این کشتی حفاظت از عملیات تخلیه نیروهای متفقین شد. Masséna که در عمق 7-5 متری غوطه ور است، هنوز فرم خود را حفظ میکند؛ اگرچه قسمت فوقانی را از دست داده است.
SAGHALIEN
موقعیت: خلیج ارطغرل
عمق: 5-7 متر
کلاس: کشتی مسافربری کلاس سنگال
ساخت: 1880
غرق شده: 10 دسامبر 1915
ابعاد: 130.8×12.1 متر
تناژ: 4.050 جیآرتی
کشتی Saghalien که در سال 1879 ساخته شد، یک کشتی مسافربری کلاس سنگال بود. این کشتی در آگوست 1914 از تنگه چاناکقلعه عبور کرد تا شهروندان فرانسوی را قبل از آغازعملیاتهای نبرد گالیپولی (جنگ چاناکقلعه)، از استانبول خارج کند. Saghalien در 10 دسامبر 1915، به همراه Masséna و با هدف تشکیل یک موجشکن در چاناکقلعه متلاشی شد و به این ترتیب آخرین وظیفه خود در جهت حفاظت از تلاش تخلیه نیروهای انگلیسی و فرانسوی را به انجام رساند. Masséna که در عمق 7-5 متری غرق شده است، هنوز فرم خود را حفظ میکند؛ اگرچه قسمت فوقانی آن از بین رفته است.
HELLES BARGES
موقعیت: سدالبحر
عمق: 24-25 متر
کلاس: کرجی (نوعی کشتی باربری)
ساخت: نامعلوم
غرق شده: 25 آوریل 1915
ابعاد: 18×5.8 - 23.5×6.6 متر
Helles Barges دو کشتی باری بودند که درچاناکقلعه برای انتقال سربازان و حیواناتی مانند اسب و قاطر و حمل تجهیزات و لوازم لازم برای ساختن اسکله در منطقهای که لنگر انداخته شده بود، مورد استفاده قرار میگرفتند. این نوع کشتیهای مسطح که بدنه زیر آب وسیعی داشته و برای حرکت به آب کمتری نیاز داشتند، گاهی هم به مهمات مجهز میشدند. تصور میشود این دو کرجی هنگام لنگرانداختن در صبح 25 آوریل 1915 در خلیج تَکّه غرق شده باشند. لاشه آنها در ساحل، در عمق 24 و 25 متری آب قرار دارد. کرجی کوچکتر 18.2 متر طول دارد و هنگامی که به داخل دریا خم میشوی لنگر و جایگاه لنگر آن قابل مشاهده است. کرجی دیگر 23.5 متر طول دارد و دیگ بخار آن درست در کنار آن و همسطح با ماسهها باقی مانده است.
لاشههای کشتی خلیج تَکّه (ساحل W)
شناسایی کشتیهای غرق شده همچنان ادامه دارد.
موقعیت: خلیج تَکّه
عمق: 7 متر
باور بر این است که این کشتیها همانند کشتیهای موجود در خلیج ارطغرل برای ایجاد موج شکن متلاشی شدهاند.
شناسایی کشتیهای غرق شده همچنان ادامه دارد.
کرجی آریبورنو
عمق: 28.5 متر
کلاس: کرجی (نوعی کشتی باربری)
ابعاد: 17.5×6.5 متر
تاریخ و علت غرق شدن این شناور که 17.5 متر طول و 6.5 متر عرض دارد مشخص نیست. در حالی که اجزای چوبی کشتی خراب شدهاند، اجزای فلزی آن دست نخورده باقی مانده است. ریلهای روی کشتی نشان میدهد که از این کرجی برای حمل حیوانات استفاده میشده است. در نزدیکی این کرجی مغروق، کرجی دیگری با همان ویژگیها قرار دارد که در عمق 54 متری مغروق است.
کرجی کوچوک کمیکلی
موقعیت: کوچوک کمیکلی
عمق: 30 متر
کلاس: کرجی (نوعی کشتی باربری)
ابعاد: 17.5×6 متر
تاریخ و علت غرق شدن این کرجی که دارای 17.5 متر طول و 6 متر عرض است مشخص نیست. کرجی در عمق 30 متری غرق شده است. اجزای چوبی آن خراب شدهاند اما اجزای فلزی آن دست نخورده باقی ماندهاند. این کشتیهای فولادی با عرشه چوبی که کرجی نامیده می شوند، میتوانستند در آبهای کم عمقتری حرکت کنند و با هدف حمل سربازان از ساحل به ناوها به و یا پیاده کردن آنها در ساحل استفاده میشدند. در کل ه منظور جابجایی سربازان، حیوانات، غذا و مهمات به کار میرفتند.
LASH آری بورنو
موقعیت: آریبورنو
عمق: 18 متر
کلاس: کشتی باری (LASH)
غرق شده: دسامبر 1915
ابعاد: 11.50×3.5 متر
کشتیهای LASH، که به کشتیهای قاطر(حمال) نیز معروف هستند، برای حمل تجهیزات و حیوانات بین کشتیهای بزرگ و ساحل مورد استفاده قرار میگرفت. ابعاد کشتی غرق شده 11.5 متر در 3.5 متر است. این کشتی برای سهولت دسترسی به ساحل دارای سطح شیبدار بود. در دسامبر 1915 توسط متفقین تخلیه شد و نیروهای متفقین که نمیتوانستند ابزارها، مهمات، ملزومات و غیره را که نمی توانستند با خود ببرند کشتی را منهدم و متلاشی کردند. این کشتی در آریبورنو در حین تخلیه متلاشی شد.
LUNDY
موقعیت: سوولا
عمق: 28 متر
کلاس: مینروب
ساخت: 1908
غرق شده: 16 آگوست 1915
ابعاد: 33.6×6.5×3.6 متر
وزن: 188 تن
فرمانده: هنری چارلز تیلور
Lundy در سال 1908، در بورلی انگلستان ساخته شد و در اصل یک تراولر(کرجی ماهیگیری) بود که متعلق به شرکت Hull Steam Fishing & Ice بود. طول کشتی 33.6 متر و عرض آن 6.5 متر و موتور کشتی از نوع اسمیت بود. این کشتی قبل از جنگ چاناکقلعه به عنوان یک کشتی غیرنظامی به کار میرفت، اما پس از شروع جنگ تصاحب شد و به عنوان مینروب استفاده گردید. در 16 اوت 1915، هنگام بارگیری مهمات، به کشتی Kalyan برخورد کرد که قصد فرار از آتش توپخانه ترکیه را داشت. Lundy به شدت آسیب دید و غرق شد. Lundy در عمق 27 متری غوطه ور شده با تغییر شیب، دست نخورده باقی است.
HMS LOUIS
موقعیت: سوولا
عمق: 13 متر
کلاس: ناوشکن کلاس لافوری
ساخت: 1913
غرق شده: 30 اکتبر 1915
ابعاد: 81.9×8.4×3.2 متر
ظرفیت حمل بار: 965 – 1.010 تن سلطنتی
فرمانده: هارولد دالاس ادیر-هال
این مغروق در شمال خلیج سوولا قرار دارد و در عمق 13 متری غرق شده است. در 30 اکتبر 1915، در طول نبرد گالیپولی، با یک یدککش برخورد کرد و خسارت سنگینی متحمل شده و در طول عملیات نجات، از هم جدا شد. عملیات نجات، شبانه برگزار شد. HMS Louis رنگآمیزی شد تا با همرنگی با سنگهای اطرافش استتار شده و آسیبدیدگی آن پنهان شود و از هدف قرار دادن کشتی توسط ترکها جلوگیری شود. تقریباً 45 متر از لاشه کشتی 82 متری روی شنهاست؛ بقیه کشتی غرق شده است. اطراف چهار دیگ بخاری که روی شن و ماسه نشستهاند مملو از جانداران متنوع دریایی است و منطقهای پر از نقاط جذاب عکسبرداری غواصان است.
SS Milo
موقعیت: پناهگاه ساحلی آنزاک (خلیج آنزاک)
عمق: 5-7 متر
کلاس: کشتی بخار مسافربری
ساخت: 1865
غرق شده: 26 اکتبر 1915
ابعاد: 74×9 متر
تناژ: 1057 جیآرتی
کشتی SS Milo با طول 74 متر و عرض 9 متر به عنوان کشتی بخار مسافربری در سال 1865 ساخته شد. با شروع جنگ جهانی اول، این کشتی به عنوان کشتی تدارکات برای انتقال تجهیزات به سربازان مستقر در پناهگاه ساحلی آنزاک در آریبورنو از سوی نیروی دریایی انگلیس به کار گرفته میشد. در 26 اکتبر 1915، این کشتی برای استفاده به عنوان اسکله برای محافظت از بندر و سایر کشتیها، لنگر انداخت و با سیمان پر شد. SS Milo همچنین به عنوان ژنراتور برق برای روشن کردن ساحل مورد استفاده قرار گرفت. کشتی تا پایان جنگ به خدمت خود ادامه داد تا اینکه در حین عقب نشینی غرق شد. SS Milo حین غرق شدن در عمق 17-15 متری، به شدت آسیب دید اما فرم خود را حفظ کرد.
توزلا
موقعیت: خلیج آکباش
عمق: 10 متر
کلاس: کشتی بخار چرخ پرهای
این کشتی بخار با چرخ پرهای، توسط یک شرکت خیریه ترک برای حمل مهمات و پرسنل زخمی مورد استفاده قرار گرفت. این شناور در عمق 10 متری خلیج آکباش غرق شده است. لاشه کشتی تنهدوس و چیاوس نیز در نزدیکی کشتی غرق شده توزلا هستند.
شبکه زیر دریایی
موقعیت: خلیج آکباش (آکباش کویو)
عمق: 10 متر
ابعاد: 2×12 متر
این شبکه از جمله مواردی است که در نبردهای چاناکقلعه برای جلوگیری از عبور زیردریایی بین آکباش و نایرا کشیده شده است. این شبکه زیردریایی که تا به امروز نیز باقی مانده است، در خلیج آکباش و در عمق 10 متری قرار گرفته است.
صخرههای ببک
اولین مکان رصد که در آن ستاره دنبالهدار هالی مشاهده و ثبت شده در صخرههای ببک قرار دارد. به گفته پلینی بزرگ، بین سالهای 466 تا 468 پیش از میلاد، یک شهاب سنگ بزرگ قهوهای رنگ در نزدیکی شهر باستانی ایگوسپوتامی مشرف بر صخرههای ببک فرود آمد. این باور وجود دارد که احتمالاً این شهاب سنگ در طول بارش شهاب از دنبالهدار هالی سقوط کرده است. جنگ آیگوسپوتامی که در آن اسپارتیها ارتش آتنیها را شکست دادند، نیز احتمالا در این منطقه رخ داده است. بنابر افسانهای دیگر، شهرنشینان حین فرار از حملات دزدان دریایی، نوزادان خود را روی صخرهها میگذاشتند، طوری که صدای گریه آنها شنیده نمیشد، به همین دلیل صخرهها به عنوان صخرههای ببک (در ترکی به معنی نوزاد) نامگذاری شدهاند.
صخرههای ببک محلهای مناسب متعددی برای غواصی دارد و طیف وسیعی از زندگی دریایی در آن قابل مشاهده است. بیست متر اول دارای جمعیت مرجانی متراکمی است. اگرچه مرجانها معمولاً شبها از زئوپلانکتون تغذیه میکنند، اما در این محل به دلیل جریان شدید آب، مرجانها در طول روز نیز تغذیه میکنند. از دیگر موجوداتی که در این منطقه میتوان مشاهده کرد، ماهیهای قرمز و زرد رنگ با خالهای سیاه و حشرات دریازی متنوع با شاخکهای بلند و محافظ هستند که در شکاف صخرهها دیده میشوند. علاوه بر این، احتمال اینکه غواصان در این ناحیه با دلفینها، دیو ماهیان زگیلدار، یا گربه ماهی روبرو شوند زیاد است.
HMS Triumph
موقعیت: کاباتپه
عمق: 10 متر
کلاس: نبردناو سوییفشر- کلاس پیش-دریدنوت
ساخت: پانزدهم ژانویه 1903
غرق شده: 25 مه 1915
ابعاد: 144.9×21.6×7.72 متر
ظرفیت حمل بار: 12.175 تن سلطنتی
فرمانده: ماریک سویینفن فیتزماوریک
HMS Triumph یک نبردناو کلاس Swiftsure متعلق به نیروی دریایی سلطنتی بود. در 15 ژانویه 1903 توسط شرکت کشتی سازی Vickers, Sons & Maxim Barrow-in-Furness شد. تا مارس 1909، جزو ناوگان حفاظتی سواحل جنوبی بریتانیا بود. همچنین در کنار نبردناوهای ژاپنی در جنگ علیه تسینگتاو(مستعمره آلمان) شرکت کرد. در ژانویه 1915، به مدیترانه منتقل شد تا در نبرد گالیپولی (جنگ چاناکقلعه) شرکت کند. در 25 مه 1915، هنگام بمباران مواضع کاباتپه، توسط زیردریایی آلمانی U-21 مورد اصابت اژدر قرار گرفته واژگون شد و در طول 90 دقیقه غرق شد. سه افسر و 75 سرباز آن کشته شدند.
خلیج ساروس (چاناکقلعه)
گنجینههای غرق شده و موجودات آبزی، خلیج ساروس را به مکانی عالی برای غواصی در ساحل شمال غربی ترکیه در دریای اژه تبدیل کرده است.
جریانهای قوی زیر آب در خلیج ساروس این منطقه را از تأثیر شهرها و صنعتی شدن محفاظت کرده است. به کمک این جریانات، خلیج در طول سال سه بار خود را با استفاده از جریان آب ولرم یا سرد پاک کرده و زبالهها را با مخلوطی از آبهای گرم و سرد دفع میکند. در نتیجه این خلیج جزء پاکترین و بکرترین مناطق دریای اژه است.
بیش از 200 موجود دریازی مختلف در خلیج وجود دارد، از جمله خرچنگ، ستاره دریایی، حلزون دریایی و حشرات آبزی. نقاط غواصی متعددی نیز وجود دارد: بندر ابریک، جنت، جهنم، توپلار کاپه، عسکر تاشی، اوچ آدالار )جزایر سه گانه)، کؤمور لیمانی (بندر زغال)، ببک و صخرههای میننوش. معروفترین آنها، صخرههای میننوش، با عمق تقریبی 50 فوت پایینتر از سطح دریا با برجستگیهای رنگارنگ است. پس از چند متر ابتدا، دلفینها و لاکپشتهای دریایی به همراه مرجانهای نارنجی قابل مشاهده هستند. در انتهای صخره، غواصان ممکن است با دیوماهیان زگیل دار و خزههای بزرگ نیز رودررو شوند.
خلیج ساروس نیز محل مغروقهای فراوان است. یکی از آنها شناور 188 تنی Lundy است. این کشتی که در سال 1908 ساخته شده است، در سال 1915 غرق شد. لاشه کشتی در خلیج سوولا در جنوب خلیج ساروس قرار دارد. پس از 13 متر، نیمرخ کشتی ظاهر میشود. از آنجا، غواصان میتوانند سوار بر قایق ناخدا حرکت کرده و به تماشای شناور سنجد دریایی در امتداد عرشه بپردازند. تعداد زیادی خرچنگ و ماهی سفید در اطراف کف شنی که کشتی در آن غوطهور است دیده میشود.
سقوط هواپیمای ایرباس A330 آخرین حادثه در خلیج ساروس است. این هواپیما در مارس 2019 غرق شده و آماده اکتشاف است!
شبه جزیره گالیپولی
شبه جزیره گالیپولی (گالیبولو) که در محل تلاقی دریاهای اژه و مرمره قرار دارد، زیستگاه موجودات دریایی متنوع بوده و لاشه کشتیهای غرق شده بسیار جذابی را در خود جای داده است.
شبه جزیره گالیپولی محل وقوع یکی از حماسیترین عملیاتهای جنگ جهانی اول، نبرد گالیپولی (جنگ چاناکقلعه) و محل درگیری بین نیروهای انگلیسی و متفقین آنها با ترکها بود. لاشه کشتی باری Lundy که در 15 آوریل 1915 مورد اصابت اژدر قرار گرفت و لاشه نبردناو HMS Majestic در عمق 18 تا 28 متری، از جذابترین ویژگیهای این منطقه است.
در اطراف شبه جزیره گالیپولی و چاناکقلعه 216 مغروق وجود دارد. بیشتر این اجسام غرق شده، به غیر از گالنها، کشتیهای دریایی غرق شده هستند که در عمق بین 7 تا 30 متری قرار دارند، این عمق هم با غواصی معمولی و هم با غواصی استاتیک قابل دسترسی است. کشتی بخار SS Milo در اکتبر 1915 در تلاش برای محافظت از نیروهای نظامی استرالیا و نیوزلند (آنزاک) مستقر در سواحل شمالی و برای ایجاد یک موج شکن توسط متفقین غرق شد. در 18 نوامبر 1915، کشتی در اثر طوفان تکه تکه شد و اکنون تنها 15 سانتیمتر از محل اصلی غرق شدن خود فاصله دارد.